The Transfiguration of the Lord - August 6th

 

Αγία Νεφέλη ΘΑΒΩΡ 2022

Το επαναλαμβανόμενο θαύμα της Αγίας Νεφέλης που λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο στις 6 Αυγούστου, κατά την Ιερά Αγρυπνία, οπότε μπροστά στα μάτια χιλιάδων πιστών, κατεβαίνει πάνω από το ιερό βουνό η Αγία Νεφέλη κι ένα εξαίσιο άρωμα σαν λιβάνι απλώνεται στον αέρα. Μάλιστα κάποιες φορές το σύννεφο είναι τόσο πυκνό που δεν μπορείς να διακρίνεις τίποτα σε απόσταση δύο μέτρων. 

Το 2015 η Αγία Νεφέλη εμφανίστηκε δύο φορές με συνολική διάρκεια περίπου 3 ώρες. Το βίντεο είναι από προσκύνημα με την ενορία του Ι.Ν. Αγίου Ιωάννου Καλυβίτου Βαθύ Αυλίδας.

 

 ΑΓΙΑ ΝΕΦΕΛΗ ΘΑΒΩΡ 2015

 

Ο ΠΥΡΓΟΣ ΤΗΣ ΑΝΩ ΠΟΛΗΣ (ΑΛΥΣΕΩΣ – ΤΡΙΓΩΝΙΟΥ) & H Πύλη της Άννας Παλαιολογίνας στα Κάστρα της Θεσσαλονίκης

Κτίστηκε πιθανότατα το δεύτερο μισό του 15ου αιώνα, μετά την κατάληψη της πόλης από τους Τούρκους (1430), μαζί με τον Λευκό Πύργο και τον Πύργο του Βαρδαρίου, αποτελούσαν κρίσιμα σημεία για την ενίσχυση της αμυντικής θωράκισης της πόλης. (Προϋπήρχαν όμως Βυζαντινά κτίσματα, Πύργοι και οχυρώσεις στα ίδια σημεία. Βλ. Ενετικός Χάρτης των Μνημείων της Θεσσαλονίκης 1423 - 1430, Πανεπιστήμιο Κολωνίας)

 Η πηγή του χάρτη βρέθηκε τελευταία, χάρη σε δημοσίευση του ερευνητή Αλέξανδρου Τζιόλα. Προέρχεται από τη συλλογή του ιστοριοδίφη και μεγάλου συλλέκτη Αδόλφου Χέρμαν Στρουκ (1877 – 1911) και φυλάσσεται στα αρχεία του  Πανεπιστημίου της Κολωνίας. 

 

 Η γωνία του τείχους της ακρόπολης, στη θέση του Πύργου Τριγωνίου.

Κατά την οθωμανική περίοδο ήταν γνωστός ως πύργος της Αλύσεως (zincirlikule) και Ζωσμένος πύργος (Κουλέ) πιθανότατα λόγω της διακοσμητικής πέτρινης ταινίας που έφερε στο κάτω μέρος, στην περιφέρειά του.

Τα ανατολικά τείχη (στη θέση του σημερινού Νοσοκομείου Άγιος Δημήτριος). Διακρίνεται η περίβολος του και ο Πύργος της Αλύσεως.
 

Φωτογραφία του τείχους από τα δυτικά περί το 1860. Στο βάθος ο Λευκός Πύργος που προϋπήρχε όμως ως κτίσμα, Castello (βλ. Ενετικός Χάρτης, αριθμός 65)

Το εσωτερικό του Πύργου της Αλύσεως, έχει τρία πολυβολεία που έλεγχαν ανατολικά και βόρεια την πόλη. Τα κανόνια μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τον επιτιθέμενο εχθρό μέχρι και την θάλασσα.

 

Σήμερα επιστήμονες θεωρούν ότι ο πραγματικός πύργος του Τριγωνίου ήταν παραπλεύρως του υπάρχοντος Πύργου, και δε σώζεται, εκτός από τις περιμετρικές του τοιχοποιίες οι οποίες φέρουν μεγάλες θύρες που συνδέουν την Άνω Πόλη με την Ακρόπολη. Το κτίσμα αυτό είχε τριγωνική κάτοψη, και γι αυτό αποκαλούνταν Πύργος του Τριγωνίου. Από ένα βιβλιογραφικό λάθος, το οποίο συνεχίζεται να αναπαράγεται μέχρι και σήμερα στους κύκλους αρχαιολόγων, ιστορικών , αρχιτεκτόνων, ο σωζόμενος έως σήμερα πύργος της Αλύσεως ονομάστηκε πύργος του Τριγωνίου και η ονομασία αυτή επικράτησε. (βλ. αριθμός 69 - Ενετικός Χάρτης των Μνημείων της Θεσσαλονίκης 1423 - 1430, Πανεπιστήμιο Κολωνίας)

 

Από τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο που χρησιμοποιήθηκε ως ασφαλής χώρος στους βομβαρδισμούς, δεκαετίες ολόκληρες παρέμεινε κλειστός, κρατώντας επτασφράγιστα τα μυστικά του. Η μόνη εξαίρεση ήταν στις εθνικές επετείους όπου από εκεί ρίπτονταν κανονιοβολισμοί. Οι σεισμοί επιβάρυναν περισσότερο την κατάστασή του, που ήταν βεβαρημένη ήδη από το πέρασμα του χρόνου.

 

Με πρωτοβουλία της 9ης Εφορείας Βυζαντινών Μνημείων, το εξαίρετο αυτό δείγμα οχυρωματικής αρχιτεκτονικής αποκαταστάθηκε, και παραδόθηκε στους επισκέπτες της πόλης.

 

Από τις αρχές Οκτωβρίου του 1912 η Ελλάδα βρισκόταν σε πόλεμο με την παραπαίουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία, έχοντας ως συμμάχους τη Βουλγαρία και τη Σερβία (Α' Βαλκανικός Πόλεμος)

 

Στις 11 το βράδυ της 26ης Οκτωβρίου 1912, ανήμερα της εορτής του Αγίου Δημητρίου, οι πληρεξούσιοι αξιωματικοί Ιωάννης Μεταξάς και Βίκτωρ Δούσμανης μεταβαίνουν στο Διοικητήριο της Θεσσαλονίκης και υπογράφουν τα σχετικά πρωτόκολλα παράδοσης της πόλης στον ελληνικό στρατό.

Σύμφωνα με το πρωτόκολλο, παραδίνονταν ως αιχμάλωτοι 25.000 τούρκοι στρατιώτες και 1.000 αξιωματικοί. Στην κατοχή του ελληνικού στρατού περιέρχονταν όλος ο βαρύς και ελαφρύς οπλισμός του σχηματισμού (70 πυροβόλα, 30 πολυβόλα, 70.000 τυφέκια και πυρομαχικά). Το πρωί της 27ης Οκτωβρίου εισήλθαν στη Θεσσαλονίκη δύο τάγματα ευζώνων και ύψωσαν την ελληνική σημαία στο Διοικητήριο, ενώ οι υπόλοιπες ελληνικές δυνάμεις άρχισαν να λαμβάνουν θέσεις στα υψώματα γύρω από την πόλη και βέβαια στον Πύργο της Αλύσεως.

 

Αλέξανδρος Τζιόλας – Ερευνητής Συγγραφέας (Θεσσαλονίκη τα τείχη σου)

Χάρτης με τα Βυζαντινά τείχη της Θεσσαλονίκης, τις πύλες των τειχών και ενδεικτικά το βασικό οδικό εσωτερικό δίκτυο.
 

Στα Κάστρα της Θεσσαλονίκης λίγο πιο κάτω από το Επταπύργιο ή Γεντι Κουλέ βρίσκεται η πλατεία των Αγίων Αναργύρων με την ομώνυμη πλατεία και σήμα κατατεθέν της τον αιωνόβιο πλάτανο. Απέναντι και δίπλα στην στην κύρια πύλη των τειχών (την αποκαλούμενη από τους Θεσσαλονικείς Πορτάρα - βλ. αριθμός 41) βρίσκεται η μικρότερη Πύλη της Άννας Παλαιολογίνας.  (βλ. αριθμός 42 - Ενετικός Χάρτης των Μνημείων της Θεσσαλονίκης 1424 - 1430, Πανεπιστήμιο Κολωνίας)

Η Άννα ή Jovanna ή Ιωάννα της Σαβοΐας γεννήθηκε το 1306 στο Σαμπερί του Δουκάτου της Σαβοΐας,στη σημερινή Γαλλία. Ήταν κόρη του Αμεδαίου Ε΄ της Σαβοΐας. Στην Δύση ήταν γνωστή ως Ιωάννα της Σαβοΐας καθώς αυτό ήταν το καθολικό της όνομα. Όταν νυμφεύθηκε τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Γ΄ Παλαιολόγο πήρε το όνομα Άννα. Τον Ιούνιο του 1332 η Άννα απέκτησε γιο ο οποίος αργότερα έγινε αυτοκράτορας με το όνομα Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος. Μετά τον θάνατο του Ανδρόνικου η Άννα διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην πολιτική ζωή της αυτοκρατορίας.

Το 1352 η Θεσσαλονίκη δεχόταν την απειλή του Σέρβου ηγεμόνα Στέφανου Δουσάν. Η Άννα μετέβη ως απεσταλμένη του στην Θεσσαλονίκη και μέσω των διαπραγματεύσεων που διεξήγε η  πόλη σώθηκε. Η Άννα παρέμεινε και διοίκησε την Θεσσαλονίκη έως το θάνατο της το 1365. Κατά τη διάρκεια της παραμονής της στην Θεσσαλονίκη έκανε πολλά έργα και διάφορες δωρεές σε μοναστήρια της πόλης. Έτσι σε μία αρκετά ταραγμένη περίοδο για την αυτοκρατορία, η αυτοκράτειρα Άννα αποτέλεσε μία αγαπητή προσωπικότητα για τους υπηκόους της και αποκατέστησε την ειρήνη στη Θεσσαλονίκη.

Η επιγραφή που μαρτυρά την Ιστορία:

Η αυτοκράτειρα Άννα Παλαιολογίνα, από τα πρώτα μελήματα που αναλαμβάνει είναι και η κατασκευή νέων οχυρωματικών έργων. Επιμελείται τα ανατολικά τείχη ανοίγοντας και δύο νέες πύλες προς την Ακρόπολη. Στην Πύλη της Άννας της Παλαιολογίνας ,στην δεξιά παραστάδα σώζεται ακόμη η επιγραφή που μαρτυρά την ιστορία της. «Ανηγέρθη η παρούσα πύλη ορισμώ της κραταιάς και αγίας ημών κυρίας και δεσποίνης κυράς Άννης της Παλαιολογίνης υπηρετήσαντος καστροφύλακος Ιωάννου Χαμαετού… τω ΣΩΔΞ΄ έτη ινδικτιώνι Θ΄».

Αποκαλύπτεται μεταφράζοντας την επιγραφή πως η πύλη κατασκευάστηκε με εντολή της αυτοκράτειρας του Βυζαντίου, της Άννας της Παλαιολογίνας όταν υπηρετούσε ως φύλακας του Κάστρου ο Ιωάννης Χαμαετός, ενώ η χρονολογία κατασκευής της ανάγεται στα 1355 - 1356.

Η Πύλη της Άννας Παλαιολογίνας οδηγούσε στην εκτός των τειχών περιοχή. Ήταν η πύλη από όπου οι κάτοικοι από τον Χορτιάτη και τις γύρω περιοχές έφερναν στην πόλη τα προϊόντα τους ακολουθώντας το λεγόμενο «Βυζαντινό μονοπάτι του Ασβεστοχωρίου». (βλ. αριθμός 78, Μονή Χορταΐτη - Ενετικός Χάρτης των Μνημείων της Θεσσαλονίκης 1423 - 1430, Πανεπιστήμιο Κολωνίας)

Πηγές:

https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/yperochos-pyrgos-tis-ano-polis  

https://www.sansimera.gr/articles/328

https://thesekdromi.gr/thessaloniki/pylh-annas-palaiologinas/