Οι γυναίκες Μάρτυρες της αρχαίας Εκκλησίας, υπήρξαν το ίδιο ηρωικές με τους άνδρες. Επέδειξαν στους άδικους διώκτες τους ένα άλλο ήθος, πρωτόγνωρο για τον αρχαίο προχριστιανικό κόσμο, τον ηρωισμό, την ομολογία της πίστης στο Χριστό και την ανεξικακία προς τους τυράννους τους. Μία από αυτές τις γενναίες Μάρτυρες υπήρξε και η αγία Ματρώνα της Θεσσαλονίκης, η οποία αποτελεί το καύχημα της συμπρωτεύουσας.
Έζησε στα δύσκολα, μα ηρωικά, χρόνια των πρωτοχριστιανικών διωγμών. Όταν η ψυχορραγούσα εφιαλτική ειδωλολατρία, ευρισκόμενη σε άμυνα κατά του εύρωστου Χριστιανισμού και την πρωτοφανή ορμητική διάδοση της νέας πίστεως, είχε εγείρει τους γνωστούς μας μεγάλους διωγμούς, με στόχο την εξαφάνιση των Χριστιανών. Δεν γνωρίζουμε τον ακριβή χρόνο που έζησε. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη, όπου ο απόστολος Παύλος είχε ιδρύσει, περί το 50 μ. Χ. ισχυρή Εκκλησία, μεταξύ των πολυπληθών Ιουδαίων της πόλεως και πολλών ειδωλολατρών. Προφανώς η Ματρώνα υπήρξε ευγενής γόνος ένθερμων Χριστιανών, ένθερμη πιστή του Χριστού και η ίδια επίλεκτο μέλος της Εκκλησίας των Θεσσαλονικέων.
Δεν μας είναι γνωστά σχεδόν τίποτε από την οικογενειακή ζωή της, ούτε έχουμε στοιχεία από την παιδική της ηλικία. Εικάζουμε ότι ήταν φτωχή και γι’ αυτό προσκολλήθηκε ως ακόλουθη κάποιας πλούσιας και ευγενούς Ιουδαίας, της Παντίλλας ή Παυτίλλας, συζύγου ανώτατου στρατιωτικού διοικητή της Θεσσαλονίκης (στρατοπεδάρχη). Εδώ θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι η Θεσσαλονίκη υπήρξε από τα αρχαία χρόνια η πολυπληθέστερη, μετά την Ιουδαία περιοχή για τους Ιουδαίους, ιδίως μετά την καταστροφή της Ιερουσαλήμ το 70 μ. Χ. από τους Ρωμαίους και τη διασπορά τους στα έθνη.
Η Ιουδαία κυρία της Ματρώνας ήταν φανατική πιστή του Ιουδαϊσμού και γι’ αυτό επισκέπτονταν συχνά τη Συναγωγή για να προσευχηθεί και να επιτελέσει τα νενομισμένα έθιμα της θρησκείας της. Η Ματρώνα δεν είχε αποκαλύψει την πίστη της στην κυρία της, διότι ήξερε πως, όχι μόνο θα έχανε την εργασία της, αλλά και θα την κατέδιδε στις ρωμαϊκές αρχές, ως εγκληματίας του ρωμαϊκού κράτους, διότι έτσι αντιμετωπίζονταν οι Χριστιανοί.
Όταν εκείνη βρισκόταν στην Συναγωγή, η Ματρώνα πήγαινε κρυφά σε μυστικό χριστιανικό ναό, όπου λάτρευε τον αληθινό Τριαδικό Θεό. Για πολύ καιρό, η Ματρώνα ξεγελούσε την κυρία της για να πηγαίνει στην Εκκλησία. Μια λάθος κίνησή της αποκάλυψε το μεγάλο μυστικό της, η οποία απέβη μοιραία για την ίδια. Κάποιο εβραϊκό Πάσχα, η Ματρώνα άργησε να γυρίσει στη συναγωγή για να συνοδέψει την κυρία της. Έφτασε την ώρα που έτρωγαν τα πικρά χόρτα, όπως συνηθίζουν κατά το δικό τους Πάσχα οι Ιουδαίοι. (1)
(1) Λάμπρου Κ. Σκόντζου Θεολόγου – Καθηγητή
https://www.romfea.gr/pneumatika/20792-agia-martus-matrona-tis-thessalonikis
Τότε κάποιος από τους δούλους της την κατήγγειλε στην Παντίλλα ότι ήταν Χριστιανή και πως τις ώρες που λείπει πηγαίνει σε χριστιανική Εκκλησία. Φαίνεται πως ο δούλος εκείνος την είχε παρακολουθήσει και την μισούσε επειδή ήταν Χριστιανή. Η φανατική εβραία έγινε έξαλλη από το θυμό της διότι μισούσε και αυτή θανάσιμα τους Χριστιανούς. Έβγαζε άγριες κραυγές και την κατηγορούσε ως άπιστη, διότι θεωρούσε ότι την εξαπατούσε, που δεν της είχε αποκαλύψει την πίστη της. Έδωσε διαταγή να τη συλλάβουν, να τη δέσουν και να τη μαστιγώσουν άγρια.
Η Ματρώνα δεν σκέφτηκε ούτε στιγμή να δειλιάσει και να αρνηθεί την χριστιανική της πίστη. Υπόμεινε με πρωτοφανή ηρωισμό και υπομονή τους αφόρητους πόνους του μαστιγώματος και τους εξευτελισμούς των βασανιστών της. Φώναζε με όλη τη δύναμη της ψυχής της ότι είναι και θα παραμείνει Χριστιανή και πως μπορεί να εξουσιάζουν οι δήμιοι της το σώμα της, όχι όμως και την ψυχή της, την οποία είχε αφιερώσει ολοκληρωτικά στο Χριστό, τον αληθινό Θεό. Κατόπιν έδωσε εντολή να την αλυσοδέσουν και να τη ρίξουν στην πιο σκοτεινή και υγρή φυλακή και να σφραγίσουν καλά την πόρτα του κελιού της, ώστε να μην μπορεί να μπει κανείς να τη βοηθήσει! Μετά από τρεις ημέρες πήγε η ίδια η Παντίλλα να δει τι κάνει η Ματρώνα. Έκπληκτη την είδε να έχει ελευθερωθεί από τα σιδερένια δεσμά της, να στέκεται όρθια και να ψέλνει, και το σπουδαιότερο να έχει θεραπευτεί από τις πληγές του άγριου μαστιγώματος.
Η Παντίλλα έγινε θηρίο από το θυμό της και έδωσε εντολή για νέο, αγριότερο μαστίγωμα. Η Μάρτυρας υπέμεινε και πάλι με ηρωισμό και ανεξικακία τον βασανισμό, ρωτώντας με καλοσύνη την εβραία, για πιο λόγο τη βασανίζει, αφού με την πίστη της στο Χριστό δεν βλάπτει κανέναν. Μετά από τον άγριο ξυλοδαρμό της την έριξαν και πάλι στη φυλακή. Μετά από λίγες ημέρες ξαναπήγε στην φυλακή και είδε ξανά την Ματρώνα θεραπευμένη από τις πληγές της και ελευθερωμένη από τις αλυσίδες της, να υμνεί το Θεό. Το πρόσωπό της έλαμπε σαν τον ήλιο. Τότε διέταξε να τις δέσουν τα πόδια σε βαριά δρύινα ξύλα και να τη βασανίσουν ανελέητα. Η Μάρτυς εξαντλημένη από τις πολυήμερες ταλαιπωρίες, την πείνα και τη δίψα, δεν άντεξε και παρέδωσε το πνεύμα της, προσευχόμενη, την ώρα του μαρτυρίου της.
Η εβραία Παντίλλα έδωσε και πάλι εντολή σε κάποιον Στρατόνικο, να τυλίξει το σώμα της Μάρτυρος με σεντόνι και να το ρίξει από τα τείχη έξω της πόλεως να το φάνε τα σκυλιά και τα όρνεα. Όμως το περιμάζεψαν οι Χριστιανοί και το έθαψαν με τιμές κοντά στην Εγνατία οδό. Μέτα τους διωγμούς ο Επίσκοπος Θεσσαλονίκης Αλέξανδρος, μετέφερε το ιερό λείψανο μέσα στην πόλη, κτίζοντας της ναό, προς τιμήν της, στον οποίο το εναπόθεσε. Την εποχή της Φραγκοκρατίας οι Λατίνοι άρπαξαν το λείψανο και το μετέφεραν στην Βαρκελώνη της Ισπανίας. Η μνήμη της εορτάζεται στις 27 Μαρτίου. (1)
(1)
Λάμπρου Κ. Σκόντζου Θεολόγου – Καθηγητή
https://www.romfea.gr/pneumatika/20792-agia-martus-matrona-tis-thessalonikis
Επίσκοπος Θεσσαλονίκης Αλέξανδρος
Ο Άγιος Αλέξανδρος, Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης, έζησε τον 3ο και 4ο αιώνα μ.Χ. και συμμετείχε στην Α' Οικουμενική Σύνοδο, η οποία συνήλθε το 325 μ.Χ. στη Νίκαια της Βιθυνίας, για να καταδικάσει τις αιρετικές δοξασίες του Αρείου και διαδραμάτισε σημαίνοντα ρόλο «ἀπολαύων ἰδιαιτέρας τιμῆς καὶ κύρους ὡς ἡγέτης, ἐκπρόσωπος τῆς ᾿Εκκλησίας τοῦ Ανατολικοῦ Ιλλυρικοῦ».
Σύμφωνα με τον Γελάσιο Κυζίκου, ο Άγιος Αλέξανδρος υπογράφει στη Σύνοδο της
Νικαίας ως «Ἀλέξανδρος Θεσσαλονίκης διὰ τῶν ὑπ’ αὐτῶν τελούντων, ταῖς κατὰ
Μακεδονίαν πρώτην καὶ δευτέραν σὺν τῇ Ἑλλάδι, τὴν τε Εὐρώπην πᾶσαν, Σκυθίαν
ἑκατέραν, καὶ ταῖς κατὰ τὸ Ἰλλυρικὸν ἅπασαις, Θεσσαλίαν τε καὶ Ἀχαΐαν» (PG 85, 1312A).
Στο έργο του Μεγάλου Αθανασίου, «Απολογητικός κατά Αρειανών»,
συμπεριλαμβάνονται δύο επιστολές που ανήκουν στον Επίσκοπο Αλέξανδρο, όπως
πιστοποιεί ο ίδιος ο Μέγας Αθανάσιος «ἵνα μὴ ταῖς παρὰ τῶν πολλῶν γραφείσαις
ἐπιστολαῖς χρήσομαι, ἀρκεῖ μόνον τὴν Αλεξάνδρου τοῦ ἐπισκόπου Θεσσαλονίκης
παραθέσθαι».
Τη συμμετοχή του Αλεξάνδρου Θεσσαλονίκης στη σύνοδο της Τύρου, αλλά και στα εγκαίνια του ναού της Αναστάσεως στα Ιεροσόλυμα στις 17 Σεπτεμβρίου 335 μ.Χ., επιβεβαιώνει έμμεσα και ο Ευσέβιος Καισαρείας στο Βίο του Μ. Κωνσταντίνου (4, 23): «Μακεδόνες τὸν παρ᾿ αὐτοῖς μητροπόλεως παρέπεμπον».
Δύο ιδιαίτερα σημαντικές από αγιολογικής πλευράς πληροφορίες σχετίζονται με την επισκοπική δράση του Αλεξάνδρου στη Θεσσαλονίκη: στη Διήγηση του ηγουμένου της μονής Ακαπνίου, Ιγνατίου, για το περίφημο ψηφιδωτό του Σωτήρος Χριστού στη μονή Λατόμου, εξιστορείται διεξοδικώς η κατήχηση και η βάπτιση της Θεοδώρας, κόρης του Μαξιμιανού από τον επίσκοπο της πόλεως Αλέξανδρο («Ετελεῖτο δὲ τότε ἄρα τῷ ἀρχιερεῖ τῶν πιστῶν ᾿Αλέξανδρος δὲ οὗτος ἦν ὁ ἱερός- θυσία ἡ ἀναίμακτος») Η δεύτερη μαρτυρία προέρχεται από το συναξάριο της Αγίας μάρτυρος Ματρώνης της εν Θεσσαλονίκη (τιμάται 27 Μαρτίου), που περιλαμβάνεται στο Κωνσταντινουπολιτικό Συναξάριο, αλλά και σε άλλα βυζαντινά συναξάρια. Μετά το τέλος των διωγμών, ο επίσκοπος Θεσσαλονίκης Αλέξανδρος, πρώτος επίσκοπος της Εκκλησίας της Θεσσαλονίκης μετά το διάταγμα των Μεδιολάνων (313 μ.Χ.), μετέφερε το μαρτυρικό της λείψανο μέσα στην πόλη και «ἐκκλησίαν κτίσας ἐκεῖσε ἀπέθετο τὴν μακαρίαν και ἀοίδιμον ὁσίως και εὐσεβῶς». Ο Άγιος Αλέξανδρος, αφού έζησε κατά Θεό και αγωνίσθηκε σθεναρά για την Ορθόδοξη πίστη, κοιμήθηκε με ειρήνη.(2)
(2) Ορθόδοξος
Συναξαριστής
http://www.saint.gr/1767/saint.aspx
Βιογραφία Αγίας Ματρώνας (Θεσσαλονίκη - συνέχεια)
Έζησε και έλαμψε στο τέλος του 3ου και αρχές του 4ου αιώνα, στη συμπρωτεύουσα. Ματρώνα, σημαίνει δέσποινα, οικοδέσποινα και κυρία. Είναι λατινική λέξις. Ήταν υπηρέτρια σε μια Εβραία, της οποίας ο άντρας ήταν αρχιστράτηγος και αρχισυνάγωγος στη Θεσσαλονίκη μας. Συνόδευε την κυρία της στη Συναγωγή, που πήγαινε εκείνη κάθε μέρα. Οι Εβραίοι φροντίζουν την πίστη τους, τη θρησκεία τους, το έθνος τους, κι είναι παράδειγμα προς μίμησιν, ως προς αυτό το σημείο. Κι εκείνη, στη συνέχεια, έτρεχε στη δική της εκκλησία, στην ορθόδοξη. Και κατάφερνε να γυρίζει εγκαίρως. Και έτσι η κυρία της δεν ήξερε τι έκανε στο χρόνο της αναμονής. Δεν μπήκε ποτέ στη Συναγωγή. Δεν το έφερνε η καρδιά της.
Κάποια φορά, όμως, άργησε να γυρίσει και η κυρία είχε βγει και φώναζε. «Πού είσαι; Και τι κάνεις; Τέτοια κάνεις κάθε φορά; Πού να το ήξερα;» Κι έμαθε πως πήγε στην εκκλησιά. Κι έβαλε, λοιπόν, τους υπηρέτες της και της έριξαν τόσο ξύλο, που την άφησαν σχεδόν μισοπεθαμένη. Αυτοί είναι οι Εβραίοι! Και ύστερα την έκλεισε σε μια πανάθλια φυλακή, καθώς σημειώνει το ιερό Συναξάριο. Και την άφησε εκεί τέσσερις μέρες νηστική και δεν επέτρεπε σε κανένα να την επισκεφθεί. Την επισκέφθηκε, όμως, Εκείνος που βρίσκεται παντού, ο φιλάνθρωπος Χριστός μας, την αγαπημένη Του Ματρώνα, η οποία υπέστη πληγές και δεινά, για τη δική Του αγάπη και πίστη. Και την έκαμε καλά. Την θεράπευσε τελείως. Κανένα ίχνος δεν υπήρχε. Και όταν πήγαν, λοιπόν, οι υπηρέτες να την φέρουν, την βρήκαν να είναι θεραπευμένη. Και η Εβραία, αντί να θαυμάσει και να ευχαριστήσει τον Θεό της, έστω, τον Θεό της Παλαιάς Διαθήκης, κοντά είμαστε με τους Εβραίους. Άμα ένα σκαλοπάτι δρασκελίσουν, θα μπούνε στον Χριστό και στη σωτηρία. Στον Χριστό Εκείνο, τον Οποίο σταύρωσαν. Κι Αυτός, απ’ το ύψος του Σταυρού παρακαλούσε τον Πατέρα Του, να τους συγχωρήσει.
Διατάσσει πάλι να την ραβδίσουν, πιο
άγρια, πιο σκληρά και πιο απάνθρωπα. Και την ξαναρίξανε στη φυλακή. Τώρα πια η
ψυχούλα δεν άντεξε. Αιμορραγούσε συνεχώς. Κι ο Χριστός δεν ήλθε, για να την
κάνει καλά. Ήλθε, όμως, για να την πάρει, και να την παραλάβει στην αιώνια ζωή.
Την αγαπημένη Του Ματρώνα. Και η κυρία, για να μην έχει, τάχα, ευθύνη, διέταξε
τους δικούς της, την πήραν νύχτα και κρυφά, την πήγαν επάνω στο τείχος και την
έριξαν κάτω, για να φανεί πως αυτοκτόνησε. Αλλά, άμα κάνουμε κάτι, το φορτώνεται
η ψυχή μας κι η συνείδησή μας. Και σ’ ότι μετά και να προβούμε, δεν
διαφοροποιείται, αν δεν μετανιώσουμε και δεν αλλάξουμε ριζικά. Και δεν ζητήσουμε
τη συγχώρηση του Θεού. Γι’ αυτό, μη μπορώντας ν’ αντέξει το μεγάλο κακό που
έκανε στη Ματρώνα, την υπηρέτρια της, - στην ουσία το μεγάλο καλό που έκανε σ’
εκείνην, αλλά στον εαυτό της η Εβραία πήρε φορτίο - πήγε κι αυτή και έριξε τον
εαυτό της κάτω από το τείχος. Το κακό, όταν το κάνουμε, μας τιμωρεί το ίδιο. Ας
προσέχουμε. Κι ας μας φυλάει ο Θεός από κάθε κακό, αλλά και από κάθε πονηρό και
άτοπο συνάνθρωπό μας. (3)
(3) Αρχιμ. Ανανίας Κουστένης, Εαρινό Συναξάρι, τ. Α΄, εκδ. Ακτή, σ. 120-122
https://www.pemptousia.gr/2014/03/osia-matrona-i-en-thessaloniki/
Βιογραφία Αγίας
Ματρώνας (συνέχεια, στη Βαρκελώνη Ισπανίας)
Santa Matrona (Madrona) mártir de Tesalónica
Saint Madrona, ξεχασμένη στη Βαρκελώνη, αλλά πάντα παρούσα στο Poble-sec
Σύμφωνα με την παράδοση, που συνέταξε ο λαογράφος Joan Amades και άλλοι, η Madrona γεννήθηκε σε ένα ρωμαϊκό χωριό στην περιοχή Montjuïc. Όταν έγινε ορφανή, πήγε να ζήσει με τον θείο της στην Ελλάδα. Άλλες εκδοχές λένε ότι δεν ήταν ορφανή και ότι έγινε υπηρέτρια. Εν πάση περιπτώσει, λένε ότι πέθανε μάρτυρας στη Θεσσαλονίκη. Κάποια στιγμή μετά το θάνατό της, Γάλλοι έμποροι αγόρασαν το σώμα της και το έστειλαν με πλοίο στη Μασσαλία. Μια φοβερή καταιγίδα τους ανάγκασε να αναζητήσουν καταφύγιο στο λιμάνι της Βαρκελώνης, αλλά κάθε φορά που προσπαθούσαν να φύγουν, άρχιζε μια νέα καταιγίδα. Έγινε σαφές ότι η Αγία ήθελε να παραμείνει στην πόλη της!
Στον πρόλογο της σελίδας IV του Devoto Novenario (προσευχητάριο για δέηση εννέα ημερών) Βιβλιοθήκη της Βαρκελώνης - έτος 1856, αναφέρεται ότι κάποιοι χριστιανοί πήραν το σώμα της Αγίας από την Θεσσαλονίκη και το πλοίο στο όποιο επέβαιναν εξ αιτίας μιας καταιγίδας, βρέθηκε στο λιμάνι της Βαρκελώνης. Στη Βαρκελώνη όπως αναφέρεται στο κείμενο, πολλά θαύματα έγιναν με την μεσιτεία της Αγίας.
Το σώμα της Αγίας κατατέθηκε στο παρεκκλήσι του Sant Fruitós στο Montjuïc. Μερικοί συγγραφείς υποστηρίζουν ότι αυτή η εκκλησία, η οποία δεν υπάρχει πλέον, τελικά έγινε η αφιερωμένη στην Αγία. Πραγματικά υπήρχε ένα παρεκκλήσι στο Montjuïc που χρονολογείται από το 1403.
Με την πάροδο του χρόνου, εκτός από τη δική της εκκλησία στο Montjuïc, τα λείψανα βρίσκονταν στον καθεδρικό ναό, στο Sant Pau del Camp, στο μοναστήρι Capuchin που υπήρχε στη σημερινή Plaça Reial, και τέλος στη σημερινή εκκλησία Santa Madrona, στο Carrer de les Tapioles στο Poble-sec.
Τα λείψανα εξαφανίστηκαν όταν η εκκλησία κάηκε κατά τη διάρκεια της Τραγικής Εβδομάδας (εμφύλιος πόλεμος) το 1909.
Η Júlia Costa, από το Κέντρο Ιστορικών Ερευνών Poble Sec (CERHISEC), εξηγεί ότι η St Madrona «παρέχει προστασία από κακοήθεις πυρετούς, προστατεύει τους ναυτικούς, μπορεί να φέρει βροχή και επιλύει δύσκολα προβλήματα». Η ικανότητά της να παρέχει βροχή μπορεί να εξηγήσει γιατί πολλά από τα ξηρότερα μέρη της Καταλονίας την λατρεύουν και γιατί ήταν πολιούχος των φυτοκομικών στο βωμό της Βασιλικής της Σάντα Μαρία ντελ Πι.
Santa Matrona (Madrona) mártir de Tesalónica
Ημερομηνίες
δραστηριοτήτων: Η τέταρτη Κυριακή μετά το Πάσχα
Ημέρα της γιορτής: 15 Μαρτίου – Άνοιξη
Η Santa Madrona είναι μια ενοριακή εκκλησία στο Poble-sec, (Βαρκελώνη) στην Carrer de les Tapioles, η οποία οργανώνει την παραδοσιακή συγκέντρωση προς τιμήν της Αγίας την τέταρτη Κυριακή μετά το Πάσχα. (5)
https://www.barcelona.cat/culturapopular/en/festivals-and-traditions/aplec-de-santa-madrona
Αυτή η εορταστική συγκέντρωση είναι ένα από τα λίγα που σώζονται στην πόλη και ξεκινά με μια cercavila, μια μουσική πομπή που περιλαμβάνει όλες τις φιγούρες της γειτονιάς, που ξεκινά από την Plaça de Santa Madrona και μεταφέρει τους συμμετέχοντες στο ιερό της Αγίας στο Montjuïc.
Εκεί οι γιορτές ξεκινούν με κοινό για όλους πρωινό. Ακολουθούν δραστηριότητες που ζωντανεύουν την ημέρα για μικρούς και μεγάλους, συμπεριλαμβανομένης της παραδοσιακής τόμπολας που διοργανώνει το Esplai Xerinola, εργαστήρια και άλλες δραστηριότητες για παιδιά, και ομαδικό γεύμα για να ολοκληρώσουν την ημέρα. (6)
(6) Γιορτή – φεστιβάλ Αγία Ματρώνα, Βαρκελώνη 2015
Gegants petits del Pi a la Festa de Santa Madrona al Raval de Barcelona 2015
Η ημέρα της γιορτής της Santa Madrona είναι στις 15 Μαρτίου, αλλά, για καιρικούς λόγους, αποφασίστηκε να πραγματοποιηθεί ο εορτασμός τέσσερις εβδομάδες μετά το Πάσχα.
Santa Matrona (Madrona) mártir de Tesalónica
Στο Poble-sec υπάρχουν δύο εκκλησίες αφιερωμένες στην Αγία Ματρώνα και πραγματοποιούν μια συνάντηση προς τιμήν της την άνοιξη.
Η Júlia Costa, από το Κέντρο Ιστορικής Έρευνας Poble Sec (CERHISEC), εξηγεί ότι η Santa Madrona "μεσολαβεί κατά των κακοηθών πυρετών, είναι προστάτης των ναυτικών, παρέχει βροχή", κάτι που θα εξηγούσε την αφοσίωση στην Αγία σε πολλά μέρη της Καταλονίας (από τα περισσότερο άνυδρα) και επιλύει δύσκολα ζητήματα.
Η σημασία της αφοσίωσης στην Santa Madrona αποδεικνύεται από το γεγονός ότι, σύμφωνα με την Júlia Costa, «το 1563, όταν η γιορτή της κηρύχθηκε, ένα χρόνο αργότερα έγινε προστάτης με λαϊκή ψηφοφορία». Από την πλευρά του, ο λαογράφος Joan Amades εξηγεί: «Όταν η πόλη υπέφερε από ξηρασία, οργανώθηκε μια πομπή που ξεκίνησε από τα κεντρικά γραφεία και πήγε στο ερημητήριο, περνώντας από την πύλη Sant Antoni. Κάτω από ένα κουβούκλιο, το σώμα της Αγίας μεταφέρθηκε στο See και μετά επέστρεψε στο ερημητήριο της».
Santa Madrona - Santa Eulalia
Ο λαογράφος λέει επίσης ότι πολλές γυναίκες ορκίστηκαν να ντυθούν ως προσκυνήτριες την ημέρα της Santa Madrona και ότι «ένας μεγάλος αριθμός γυναικών εμφανίστηκε στους δρόμους της πόλης ντυμένες με ένα μακρύ χιτώνα, κάπα, καπέλο με φαρδύ γείσο, ένα υψηλό προσωπικό από το οποίο κρέμασε μια κολοκύθα, ένα μακρύ κορδόνι τυλιγμένο γύρω από το σώμα και πολλά κοχύλια ραμμένα στο φόρεμα ». Μια πύλη προς την πόλη που χρησιμοποιήθηκε επίσης συχνά στις πομπές ήταν αυτή που φέρει το όνομα της Αγίας και που εξακολουθεί να υπάρχει στο τμήμα του τείχους που παραμένει στους Δρασάνες. (Τοπωνύμιο)
Στο Poble-sec, κάθε τέταρτη Κυριακή μετά το Πάσχα γιορτάζεται το προσκύνημα της Santa Madrona, με παρέλαση, θρησκευτικές πράξεις και επίσκεψη στο ερημητήριο αφιερωμένο στην Αγία Ματρώνα. (7)
(7) Santa Madron - la tercera copatrona de Barcelona
https://labcnquemegusta.com/santa-madrona-la-tercera-copatrona-de-barcelona/
ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΝ ΟΙ ΝΑΟΙ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΜΑΤΡΩΝΑΣ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Στα χρόνια των διωγμών του Διοκλητιανού (284 - 305) και του συναυτοκράτορά του Μαξιμιανού (286-305) βρήκαν μαρτυρικό θάνατο στη Θεσσαλονίκη ο Δομνίνος, ο Φλωρέντιος, ο μεγαλομάρτυρας Δημήτριος και ο μαθητής του Νέστορας, ο Λούπος, η Ανυσία, η Ματρώνα, ο Αλέξανδρος, ο αναγνώστης Θεόδουλος και ο διάκονος Αγαθόπους, η Αγάπη, η Ειρήνη, η Χιονία και πολλοί άλλοι.
Ο ναός της Αγίας
Ανυσίας συσχετίσθηκε ή ταυτίσθηκε με την παλαιοχριστιανική κοιμητηριακή Βασιλική
και το σταυρικό μαρτύριο που αποκαλύφθηκαν τον Ιούνιο του 1980 κατά τη διάνοιξη
της οδού Γ' Σεπτεμβρίου ανάμεσα στη Διεθνή Έκθεση και το Γ' Σώμα Στρατού. Είναι πιθανόν όμως η Βασιλική και το μαρτύριο
που αποκαλύφθηκαν να υπήρξαν ο ιερός τόπος λατρείας μιας άλλης αγίας της Θεσσαλονίκης,
της Ματρώνας (η μνήμη της γιορτάζεται στις 27 Μαρτίου). Η Ματρώνα, η οποία ήταν στην υπηρεσία της Ιουδαίας
Παντίλλης ή Παυτίλλης, συζύγου του στρατοπεδάρχη της Θεσσαλονίκης, όταν έγινε γνωστό
ότι ήταν χριστιανή φυλακίσθηκε και βασανίσθηκε μέχρι θανάτου, ώσπου παρέδωσε το
πνεύμα της. Το σώμα της ρίχθηκε έξω από τα τείχη της Θεσσαλονίκης. Οι χριστιανοί το παρέλαβαν και το ενταφίασαν
κοντά στη λεωφόρο. Η Βασιλική και το μαρτύριο της οδού Γ΄ Σεπτεμβρίου ίσως ήταν
αρχικά ο τόπος όπου λατρευόταν η Αγία Ματρώνα. Όταν το λείψανό της μετά το τέλος
των διωγμών μεταφέρθηκε και ενταφιάσθηκε σε ναό προς τιμήν της μέσα στην πόλη από
τον επίσκοπο Αλέξανδρο (πρώτες δεκαετίες του 4ου αιώνα), τότε ενδεχομένως
να τη διαδέχθηκε στη θέση αυτή (της σημερινής οδού Γ΄ Σεπτεμβρίου) η Aγία Ανυσία.
Πέρα όμως από την προαναφερόμενη Μονή που βρισκόταν μέσα στη Θεσσαλονίκη, ένα ακόμη μοναστικό καθίδρυμα με ισχυρή οχύρωση μαρτυρείται ότι υπήρχε περί τα τέλη του 6ου – αρχές του 7ου αιώνα έξω από τα τείχη της πόλεως. Πρόκειται για τη Μονή της Αγίας Ματρώνας, η οποία μνημονεύεται στην α΄ συλλογή των Θαυμάτων του Αγίου Δημητρίου που συνέγραψε ο αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης Ιωάννης. Όπως αναφέρεται ,κατά την πρώτη μεγάλη επίθεση από πλήθος Αβαροσλάβων εναντίον της Θεσσαλονίκης στα χρόνια του αυτοκράτορα Μαυρίκιου (582-602), οι εχθροί πριν φθάσουν έξω από τα τείχη της πόλεως συνάντησαν στην πορεία τους το «φρουρών» (οχυρωμένο Μοναστήρι) της καλλίνικου μάρτυρος Ματρώνας. Καθώς ήταν νύχτα (της 22ας προς την 23η Σεπτεμβρίου του 597) και επειδή πρώτη φορά εξεστράτευαν εναντίον της πόλεως και συνεπώς δεν γνώριζαν την τοπογραφία της περιοχής, νόμισαν ότι το «φρουρών» της Αγίας Ματρώνας ήταν η ίδια η πόλη της Θεσσαλονίκης. Από τα παραπάνω προκύπτει πως έχουμε να κάνουμε με ένα οχυρωμένο Μοναστήρι, το οποίο χαρακτηρίζεται ως φρούριο. (8)
(Από τον Ιερό Ναό
Παναγίας Φανερωμένης - περιοχή Καλλιθέα Θεσσαλονίκης)
Αλλά και οι νεαρές κοπέλες και αδελφές η Αγάπη, η Ειρήνη και η Χιονία ή Χιόνη (τιμώνται στις 16 Απριλίου) για την εμμονή στην πίστη τους κάηκαν στην πυρά. Τα οστά τους τάφηκαν από μέλη της χριστιανικής κοινότητας Θεσσαλονίκης, έξω από την πόλη, σε μικρή απόσταση από τα τείχη και σε σημείο όπου αργότερα ανεγέρθηκε ναός προς τιμήν τους. Όσο αφορά την ακριβή θέση του ναού των τριών μαρτύρων, θα λέγαμε ότι ο καθορισμός της είναι δύσκολος, καθώς δεν διαθέτουμε επαρκή στοιχεία. Πρέπει πάντως να συσχετισθεί με τη θέση της Μονής της Αγίας Ματρώνας, επειδή οι βάρβαροι στην επιδρομή που αναφέραμε, προτού φθάσουν στον ναό της Αγάπης, Ειρήνης και Χιόνης, πέρασαν αρχικά από τη θέση που βρισκόταν η παραπάνω Μονή. (8)
(8) Οι απαρχές του μοναχισμού στη Θεσσαλονίκη: Θεσσαλονικείς μάρτυρες και μοναστικά καθιδρύματα
που εμφανίσθηκαν στην Πόλη, ως την έναρξη της εικονομαχίας (726) Χαριζάνης
Γεώργιος (Τμήμα Ιστορίας
& Εθνολογίας - Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης)
(Η Παναγία Φανερωμένη σήμερα)
Ιερός Ναός Παναγίας Φανερωμένης - Blog:
http://ierosnaospanagiasfaneromenis.blogspot.com/
Ο ιστορικός της «Αστυγραφίας της Θεσσαλονίκης»
Μιχαήλ Χατζή Ιωάννου αναφέρει στην περιοχή βρισκόνταν (σήμερα
άνωθεν της Παναγίας Φανερωμένης) Μονή της Αγίας Ματρώνας, καθώς
και εκκλησία των Αγίων Χιόνης, Ειρήνης και Αγάπης, αυτήν πιο κοντά προς την
πόλη. Προς αυτή μάλιστα την κατεύθυνση κινήθηκαν και έφθασαν στα παραπάνω κτίσματα
οι Σλάβοι κατά την πρώτη και δεύτερη επιδρομή τους εναντίον της Θεσσαλονίκης. Η Μονή της Αγίας Ματρώνας είχε, φαίνεται,
τη φρουριακή εμφάνιση ενός πραγματικά μεγάλου μεσαιωνικού μοναστηριού με πολλά
οικήματα γύρω, ώστε οι Σλάβοι κατά τη δεύτερη επιδρομή τους, όταν έφθασαν
εκεί νύχτα, νόμισαν ότι βρέθηκαν κιόλας στη Θεσσαλονίκη.
Ληταία Πύλη, Postal Cart
Και ως προς τη θέση των κτισμάτων αυτών νομίζω
ότι ορθά τούς τοποθετεί ο Χατζή Ιωάννου έξω από τη Ληταία πύλη (Καινούργια
Πόρτα), δηλαδή έξω από την είσοδο της οδού Αγίου Δημητρίου προς τα Δυτικά και συγχρόνως τα ταυτίζει με ορισμένα ιερά
ιδρύματα των μουσουλμάνων (σε μεταγενέστερους χρόνους). Γράφει μάλιστα και τα έξης: «...και σήμερον
ακόμη προς το μέρος της Ληταίας πύλης (Καινούργιας Πόρτας) ευρίσκονται λείψανά τινά κτιρίων, συγχρόνως δε και διάφοροι ευκτήριοι
οίκοι των μουσουλμάνων, ως ο Μεβλιχανές κ.λ.π.» (9) & (10)
(9) ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΑ ΤΕΙΧΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ - ΑΠΟΣΤ. Ε. ΒΑΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ
(10) ΑΣΤΥΓΡΑΦΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. ΗΤΟΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ υπό ΜΙΧΑΗΛ ΧΑΤΖΗ ΙΩΑΝΝΟΥ (ΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1880)
Για το μοναστήρι της Αγίας Ματρώνας που καταγόταν από την Θεσσαλονίκη και μαρτύρησε μέσα στην ίδια την πόλη, γράφει (ο ιστορικός της «Αστυγραφίας της Θεσσαλονίκης» Μιχαήλ Χατζή Ιωάννου) ότι κτίστηκε από τον Αρχιεπίσκοπο της Αλέξανδρο, πού είναι εκείνος πού έλαβε μέρος στην Α΄ Οικουμενική σύνοδο της Νίκαιας στα 325 και θεωρεί πολύ πιθανόν και συμφωνώ με τη γνώμη του, να συμπίπτει με τη μονή των Μεβλεβήδων, όταν μάλιστα γνωρίζουμε ότι τα περισσότερα μουσουλμανικά ιερά ιδρύματα υποκατέστησαν τα αντίστοιχα βυζαντινά. (11)
(11) ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΑ ΤΕΙΧΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ - ΑΠΟΣΤ. Ε. ΒΑΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ
Το 59 Δημοτικό σχολείο Θεσσαλονίκης
Διαβάζουμε από την ιστοσελίδα του 59ου Δημοτικού σχολείου:
«Το σχολείο μας είναι 12/θέσιο, με Τμήμα Ένταξης και Ολοήμερο Τμήμα. Λειτουργεί με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (ΕΑΕΠ). Φοιτούν σε αυτό 160 μαθητές. Βρίσκεται στην καρδιά της Θεσσαλονίκης στην περιοχή Καλλιθέα. Ο συνοικισμός Καλλιθέα βρισκόταν έξω από τα τείχη της πόλης. Την ονομασία του την πήρε από την καλή θέα που είχε η περιοχή. Ο χώρος του σχολείου ήταν 800 στρέμματα και ονομαζόταν Μεβλεχανές από τους Τούρκους κατακτητές.
Εκεί
λειτουργούσε ένα μοναστήρι, που έμεινε στην ιστορία με το όνομα: «Μονή των
Χορευόντων Δερβισσών» ή κατά άλλους «Μονή Μεβλεβίδων». Από αποφάσεις
ιεροδικαστηρίου του 1819 φαίνεται ότι το μοναστήρι υπήρχε στη περιοχή εκατόν
πενήντα χρόνια πριν. (12)
Μέσα
στο κτήμα που καλλιεργούσε η Μονή υπήρχαν μικρά σπιτάκια και σε τμήμα του είχαν
εγκατασταθεί πρόσφυγες από τη Βοσνία και την Κρήτη που είχαν έρθει στη
Θεσσαλονίκη το 1908-1909. Αργότερα, μετά
το 1927 κτίσθηκε στην ίδια θέση με το μοναστήρι, το σημερινό δημοτικό σχολείο. (12)
Το
1937 κτίσθηκε στον αυλόγυρο του Δημοτικού Σχολείου ένα εκκλησάκι από πρόσφυγες,
που ονομάσθηκε Παναγία Φανερωμένη, γιατί σε αυτό μετέφεραν μια αρχαία εικόνα
της Παναγίας από τα Μάλγαρα (Αυδήμι) της Ανατολικής Θράκης. (12)
Από το 1950 άρχισαν εργασίες για καινούρια εκκλησία δίπλα στο σχολείο, η οποία τελείωσε το 1961 όπου και μεταφέρθηκε η εικόνα της Παναγίας Φανερωμένης. (12)
Σημείωση: Σήμερα το εκκλησάκι αυτό, στον αυλόγυρο του Δημοτικού Σχολείου, είναι αφιερωμένο στη μνήμη των τριών Αγίων μαρτύρων Χιόνης, Ειρήνης και Αγάπης.
(12) Ιστοσελίδα 59ου ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Για τον Μεβλεβιχανέ έγραψαν αρκετοί Έλληνες και ξένοι περιηγητές. Ο συγγραφέας της «Αστυγραφίας Θεσσαλονίκης» Μιχαήλ Χατζηϊωάννου, που αναφέρεται στον τεκέ, θεωρεί ότι είναι χτισμένος πάνω στο βυζαντινό μοναστήρι της Αγίας Ματρώνας και τις εκκλησίες των Αγίων Χιόνης, Ειρήνης και Αγάπης στην ίδια περιοχή.
Ο τεκές φτιάχτηκε
από τον Εκμεκτζί Ζαδέ Αχμέτ πασά και ήταν μεγάλος, περίτεχνος και πλούσιος – ο
πλουσιότερος τεκές της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ιδρύθηκε πάνω στο καστρομονάστηρο της Αγίας Ματρώνας. Η Αγία
καταγόταν από τη Θεσσαλονίκη, όπου και ο τόπος του μαρτυρίου της. Το μοναστήρι της
Αγίας Ματρώνας είχε ιδρυθεί τον 4ο αι. και ήταν τέτοιων διαστάσεων, ώστε
λέγεται πως οι Σλάβοι, όταν έφτασαν νύχτα κατά τη δεύτερη επιδρομή τους,
νόμισαν ότι βρέθηκαν κιόλας στη Θεσσαλονίκη.
Κρίνοντας από την περιγραφή του Εβλιγιά Τσελεμπί, ο τεκές των Μεβλεβίδων της
Θεσσαλονίκης ήταν έργο σπάνιας τέχνης. (13)
(13) ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΑ ΤΕΙΧΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ - ΑΠΟΣΤ. Ε. ΒΑΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ
(14) Η ιστορία ενός χαμένου τεκέ – Κύα Τζήμου
https://parallaximag.gr/thessaloniki/i-istoria-enos-chamenou-teke
(Φωτογραφία του 1915, Συλλογή Α.Γ. Παπαϊωάννου)
(Εδώ υπάρχουν στο βίντεο, σπάνιες φωτογραφίες του περιπτέρου του Μεβλεβί Χανέ, με σταυροειδή κάτοψη και μαρμάρινους κίονες και κιονόκρανα σε δεύτερη χρήση. Όλα αυτά παραπέμπουν σε ανέγερση πάνω σε θεμέλια Καθολικού Βυζαντινής Μονής)
(15) Εξώστης,
Μαρία Ράπτη – Αστικοί Θρύλοι της Θεσσαλονίκης, ο τεκές
http://www.exostispress.gr/Article/astikoi-thriloi-tis-thessalonikis--o-tekes
(Επίσης σπάνιες φωτογραφίες του περιπτέρου του Μεβλεβί Χανέ, με μαρμάρινους κίονες και κιονόκρανα σε δεύτερη χρήση)
Ο ΠΥΡΓΟΣ ΚΛΑΥΔΙΑΝΟΥ
Η Ληταία Πύλη ή Νέα Πύλη ή Yeni Kapı
Στο σημείο της διασταύρωσης οδών Αγίας Ειρήνης και Αγίου Δημητρίου βρίσκουμε τα υπολείμματα ευρημάτων της δεύτερης μεγάλης δυτικής πύλης της πόλης της Θεσσαλονίκης. Η άλλη Δυτική Πύλη ήταν η “Χρυσή Πύλη”, στο ύψος της Εγνατίας, στην πλατεία Βαρδαρίου.
Η Ληταία Πύλη οδηγούσε μεν απευθείας στην οδό Αγίου Δημητρίου, αλλά από τη Ληταία Πύλη έβγαινες στην ύπαιθρο χώρα της Θεσσαλονίκης και στη Λιτή γεγονός που της έδωσε και το όνομα Ληταία Πύλη. Προχωρώντας μετά τη γκρεμισμένη Ληταία Πύλη μπαίνουμε στην οδό Αρκαδιουπόλεως, όπου τα τείχη συνεχίζονται και είναι σε καλή κατάσταση, αλλά την εικόνα χαλούν οι γύρω οικοδομές. Το Δυτικό τείχος τελειώνει στο σημείο που συναντώνται η Οδός Αρκαδιουπόλεως με την Οδό Κλαυδιανού. (16)
(16) Savvas
Land
Περιδιαβαίνοντας τα Βυζαντινά Κάστρα της Θεσσαλονίκης
Ο μαρμάρινος Πύργος του Κλαυδιανού και οι Επιγραφές
(17) Savvas Land
http://savvasland.gr/page/2/?cat=89
Η μόνη φωτογραφία της Θεσσαλονίκης με παραθαλάσσια τείχη
Τη φωτογραφία δημοσίευσε ο Ζαχαρίας Σεμερτζίδης, στην ομάδα «Παλιές φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης», σημειώνοντας ότι πρόκειται για ιστορική λήψη, καθώς είναι το πρώτο φωτογραφικό ντοκουμέντο που εμφανίζει την πόλη όπως ήταν πριν από την κατεδάφιση του τείχους. Η φωτογραφία, όπως αναφέρει, απεικονίζει τη Θεσσαλονίκη το 1860, λίγα χρόνια πριν από την κατεδάφιση του παραθαλάσσιου τείχους της πόλης. (18)
(Στο βέλος 8 σημειώνονται, ο Πύργος Κλαυδιανού, το κυπαρρίσι των Μεβλεβήδων και η περιοχή Παναγίας Φανερωμένης, όπου αρχικά υπήρξε το Μοναστήρι της Αγίας Ματρώνας Θεσσαλονίκης)
(18) NEWSROOM IEFIMERIDA.GR
«Εντοπίσαμε με προσεκτική έρευνα, πέρα από τα γενικά στοιχεία (όπως πχ. το Μπεχτσινάρ) έναν ικανοποιητικό αριθμό από σημεία που μας επιτρέπουν να είμαστε βέβαιοι για το ότι (στη φωτογραφία) είναι πράγματι η Θεσσαλονίκη, τραβηγμένη από το ύψος του Λευκού Πύργου, αν και το πλάνο αρχίζει πιο δυτικά, κάπου στο ενδιάμεσο προς τη σημερινή περιοχή της Μητρόπολης. Εδώ τρία παραδείγματα σύγκρισης, αρχικά (1) η μορφή των ορεινών όγκων προς τα βορειοδυτικά, κατόπιν (2) η περιοχή του Μεβλεβιχανέ με το χαρακτηριστικό τεράστιο κυπαρίσσι και τέλος (3) το σύμπλεγμα Ληταίας Πύλης μέχρι, αριστερά, το μιναρέ των Αγίων Αποστόλων. Και έπεται συνέχεια, δεδομένου ότι για ένα τέτοιο ανατρεπτικό εύρημα η συζήτηση μόλις τώρα αρχίζει...». (19)
(19) NEWSROOM IEFIMERIDA.GR https://www.iefimerida.gr/news/365170/gia-proti-fora-i-moni-fotografia-tis-thessalonikis-me-parathalassia-teihi-apo-1860
Μαρτυρία περιηγητή 1880 – Μιχαήλ Χατζή Ιωάννου:
«Ανωτέρω μιλήσαμε περί του ναού της Αγάπης, Ειρήνης Χιόνης και Ματρώνας. Σημειωτέον όμως ότι ήσαν δύο ναοί και ουχί εις. Εις μεν της Αγίας Ματρώνας, έτερος δε των λοιπών τριών Αγίων. Και ο μεν της Αγίας Ματρώνας έκειτο ολίγο μακρότερον των λοιπών και ονομάζεται υπό των Πράξεων φρούριον. Εδώ εστάθμευσαν δις οι Σλάβοι κατά το πρώτον και δεύτερον σλαβικόν πόλεμον. Φαίνεται λοιπόν ότι ο ναός ούτος εχρησίμευεν αντί φρουρίου. Υποθέτω δε, ότι και ούτος και ο των τριών ειρημένων Αγίων έκειντο, προς το μέρος της Λιταίας πύλης (Καινούργιας Πόρτας). Διότι και σήμερον ακόμη προς το μέρος τούτο ευρίσκονται λείψανα τινα κτιρίων, συγχρόνως δε και διάφοροι ευκτήριοι οίκοι των Μουσουλμάνων, ως ο Μεβλιχανές». (20)
«Έπειτα δε οι Σλάβοι ήρχοντο εκ τούτου του μέρους (εκ του δρόμου των Σερρών), καθό εκ Θράκης προερχόμενοι επετέθεσαν λοιπόν εκ του πλησιεστέρου μέρους. Ότι οι ναοί ούτοι έκειντο έξω της πόλεως, εις το δυτικόν μέρος αυτής, τούτο ρητώς βεβαιεί ο Ανώνυμος συγγραφεύς των Πράξεων του Αγίου Δημητρίου. Αλλά παρατηρείται αντίφασις τις μεταξύ της ειδήσεως ταύτης και του Βασιλειανού Μηνολογίου, το οποίον εν τω βίω της Αγίας Ματρώνας, διηγείται ότι ο ναός αυτής ην εντός της Θεσσαλονίκης. Πλην η αντίφασις δυνατόν να οικονομηθεί δια της υποθέσεως, δύο ναών, εσωτερικού και εξωτερικού, όπως συνέβαινε και εις τον Άγιον Νικόλαον». (Υπήρχαν δύο Ναοί του Αγίου, ο Άγιος Νικόλαος των Ορφανών και έτερος παρά τη Χρυσή Πύλη εκτός της Πόλεως) (21)
Της Αγίας Ματρώνας υπήρχε και το λείψανον, τούτο όπερ αναφέρει και το προμνημονευθέν χωρίον του Βασιλειανού Μηνολογίου και ο Ανώνυμος συγγραφεύς των Πράξεων του Αγίου Δημητρίου. Κεφ. 47. Σελ. 121:
«Επεί γαρ φιλομάρτυρες οι την Θεσσαλονίκην οικούντες χριστιανοί καθηστείκεσαν, δέει του μη τα σώματα των μαρτυρούντων αγίων, τοις των ειδωλολατρών προδούναι θυμοίς, εχεμύθως ταύτα εν γη κατετίθεσαν, ως μηδέ μέχρι νυν τηλαυγώς μηδενός των εν αυτή μαρτυρησάντων αγιοδόχους θήκας γνωσθήναι όποι τυγχάνοιεν αποκείμεναι, πλην της σεμνοτάτης παρθένου Ματρώνας».
Αργότερον ουδέν ακούεται ούτε περί του ναού ούτε περί σώματος της Αγίας. (22)
(21)&(22)&(23) ΑΣΤΥΓΡΑΦΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. ΗΤΟΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ υπό ΜΙΧΑΗΛ ΧΑΤΖΗ ΙΩΑΝΝΟΥ (ΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1880) – Β΄ΕΚΔΟΣΗ ΝΕΑΣ ΠΟΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1976. Σελ. 103-104
Εμφάνιση της Αγίας Ματρώνας στις μέρες μας!
Η
Καταλονία έχει Πολιούχο Αγία, Ελληνίδα και Θεσσαλονικιά.
Σε μια αναγκεμένη ψυχούλα εμφανίστηκε μια άγνωστη Αγία και της είπε: «Είμαι η Αγία Μάρτυς Ματρώνα από την Θεσσαλονίκη και θα σε βοηθήσω». Και δεύτερη φορά της παρουσιάστηκε και της διευκρίνισε: «Δεν είμαι η Ματρώνα η Ρωσίδα, ούτε κατάγομαι από την Χίο αλλά είμαι από την Θεσσαλονίκη και τώρα βρίσκομαι στην Βαρκελώνη». Στο ξάφνιασμα της η ψυχούλα αυτή ζήτησε την βοήθεια μας, αν υπάρχει πραγματικά αυτή η ΑΓΙΑ ΜΑΤΡΩΝΑ από την Θεσσαλονίκη.
Το Χαριτόβρυτο Σκήνωμα της Αγίας Ματρώνης, όπως
συνέβη και με πολλά άλλα Σκηνώματα Αγίων μας απήχθη στην περίοδο της
Λατινοκρατίας – Φραγκοκρατίας ή την επόμενη περίοδο των μισθοφόρων της
Καταλανικής Εταιρείας που σκορπούσαν τον φόβο και τον τρόμο σε όλη την
Ελληνοβυζαντινή επικράτεια. Έκτοτε αγνοείται γιατί δεν συνέφερε σε κάποιους να
μάθουμε τι έγινε η μεγάλη αυτή ευλογία.
Φυσικά το άγιο Σκήνωμα βρέθηκε στο γεωπολιτικό λιμάνι της Βαρκελώνης που ήταν
τότε εύκολα προσβάσιμο. (23)
Αυτά τα ιστορικά στοιχεία είχα ήδη δώσει στον φίλο μου για την Αγία Ματρώνα που τον βοήθησε η ίδια πραγματικά.
Με Πίστη και Ελπίδα - Δρ. Κωνσταντίνος Βαρδάκας (23)
(23) http://trelogiannis.blogspot.com/2017/10/blog-post_41.html
Άλλες μελέτες για την Αγία Ματρώνα Θεσσαλονίκης
Ιερά Μητρόπολις Μεσογαίας και Λαυρεωτικής - Ιερό Προσκύνημα Αγίας Μαρίνας Αλυκού Κρωπίας
http://agiamarinaalykou.blogspot.com/2018/03/blog-post_27.html
Holy Martyr Matrona of Thessaloniki
https://www.johnsanidopoulos.com/2011/03/holy-martyr-matrona-of-thessalonica.html
Walls of Thessaloniki
https://www.thebyzantinelegacy.com/thessaloniki-walls
Επίλογος
Η Αγία Ματρώνα η ομολογήτρια και μάρτυρας, αν και στους Βυζαντινούς χρόνους είχε δύο Ιερούς Ναούς, εντός και εκτός των τειχών της Θεσσαλονίκης, όπως μαρτυρεί η παραπάνω έρευνα, σήμερα δεν έχει Ιερό Ναό στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Δεν έχει ούτε καν ένα παρεκκλήσι, ούτε και Ακολουθία.
Μόνο κάποιες λίγες αγιογραφημένες εικόνες της, διάσπαρτες σε ελάχιστες εκκλησίες της πόλης. Μάλιστα οι πιστοί Θεσσαλονικείς δεν την γνωρίζουν σχεδόν καθόλου, αφού συγχέουν το όνομά της με την Οσία Ματρώνα τη Χιοπολίτιδα (κοιμήθηκε εν ειρήνη το 1462 και τιμάται 20 Οκτωβρίου) και την Οσία Ματρώνα την αόμματο από τη Ρωσία. (έζησε1881-1952 και τιμάται 2 Μαΐου)
Αντίθετα οι Καταλανοί στη Βαρκελώνη τιμούν την Αγία Ματρώνα της Θεσσαλονίκης με δύο τουλάχιστον Ιερούς Ναούς, εικόνες, αγάλματα, ακολουθίες, γιορτές, θρησκευτικές πορείες και φεστιβάλ. Αν και είχαν αρπάξει τα Ιερά λείψανά της στις επιδρομές του μεσαίωνα (Φραγκοκρατία) και γνωρίζουν ότι έζησε και μαρτύρησε στη Θεσσαλονίκη, δεν παραλείπουν σήμερα να ζητούν τη βοήθεια και τις μεσιτείες της…
Η Αγία Ματρώνα η εν Θεσσαλονίκη - Santa Matrona (Madrona) mártir de Tesalónica - Από τη Θεσσαλονίκη των Ελλήνων στη Βαρκελώνη των Καταλανών Β΄ ΜΕΡΟΣ – Οι Ναοί της Αγίας Ματρώνας στη Βυζαντινή Θεσσαλονίκη PART 2
Οι Ναοί της Αγίας Ματρώνας στη Βυζαντινή Θεσσαλονίκη PART 2
Video Youtube
Οι πύλες του τείχους της
Θεσσαλονίκης - The gates of Thessaloniki wall( ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΡΤΟΠΟΥΛΟΣ)
Αγία Ματρώνα Θεσσαλονίκης, 27 Μαρτίου - Απολυτίκιο
Santa Matrona, abogada de las comadronas y parturientas - 25 de marzo
Santa Matrona de Tesalónica, Esclava y Martir
Santa Madrona… ¡la tercera copatrona de Barcelona!
Parròquia Santa Madrona (Barcelona) Cataluña,España
UNIVERSITAT DE BARCELONA
Facultat de Geografia i Història Departament d’Història de l’Art Curs 2015 – 2016
Imatges de santa Madrona a la Barcelona d’època moderna (segles XVI, XVII i XVIII)
