Η Αγία Σοφία είναι
βυζαντινός ναός της Κωνσταντινούπολης. Υπήρξε το κορυφαίο σημείο αναφοράς των
χριστιανών του βυζαντίου από την αποπεράτωση της (537 μΧ.) έως την άλωση της
πόλης από τους Τούρκους (1453). Μετά την άλωση μετατράπηκε σε τζαμί και σήμερα
είναι μουσείο. Η Αγία Σοφία είναι ένα από τα λαμπρότερα αρχιτεκτονικά
επιτεύγματα της βυζαντινής αρχιτεκτονικής και η οικοδόμηση της, σύμφωνα με μια
παράδοση, στοίχισε 320.000 λίτρα χρυσάφι, πόσο ασύλληπτο για εκείνη την εποχή.
Ο αρχικός ναός ήταν μια ξυλόστεγη βασιλική και είχε χτιστεί από τον Μέγα Κωνσταντίνο (306-337),
καταστράφηκε όμως από πυρκαγιά το 404. Το 415, ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος
(379-395) έχτισε μια νέα, επίσης ξυλόστεγη βασιλική, η οποία και πάλι κάηκε,
στη διάρκεια της Στάσης του Νίκα (532). Ο σημερινός ναός άρχισε να χτίζεται το
532 από τον Ιουστινιανό Α΄ (527-565) και οι σχετικές εργασίες ολοκληρώθηκαν το
537. Αρχιτέκτονας ήταν ο Ανθέμιος από τις Τράλλεις και ο Ισίδωρος από τη
Μίλητο, οι οποίοι είχαν περισσότερο θεωρητικές παρά κατασκευαστικές γνώσεις και
οι σύγχρονοί τους, τους αποκαλούσαν μηχανοποιούς, δηλαδή ειδικούς σε θέματα
μηχανικής .
Όπως αναφέρεται,
είχαν στην διάθεσή τους εκατό πρωτομάστορες και κάθε πρωτομάστορας είχε από
εκατό εργάτες. Οι εργασίες κράτησαν 5 χρόνια (532-537). Στη διάρκεια της
ιστορίας της η Αγία Σοφία, υπέστη πολλές βλάβες, αλλά επισκευάστηκε από τους
μεταγενέστερους αυτοκράτορες. Η μεγαλύτερη καταστροφή συνέβη το 558, όταν έπεσε
ο τρούλος από μεγάλο σεισμό και προξένησε σημαντικές ζημιές. Οικοδομήθηκε από
τον νεότερο ανιψιό του Ισίδωρου του Μιλήσιου. Ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός την
εγκαινίασε τότε για δεύτερη φορά.
Το 1204, κατά την άλωση της Κωνσταντινούπολης
από τους Φράγκους, μετατράπηκε σε καθολικό ναό, έως το 1261. Μετά το 1453,οι
Τούρκοι την μετέτρεψαν σε τζαμί και άρχισαν να προσθέτουν μιναρέδες στον
περιβάλλοντα χώρο. Οι εσωτερικοί τοίχοι, με τα περίφημα ψηφιδωτά στα οποία η
Αγία Σοφία οφείλει μεγάλο μέρος της φήμης της, καλύφθηκαν με αμμοκονίαμα. Την
περίοδο 1847-48 έγιναν εκτεταμένες εργασίες στήριξης και αποκατάστασης , οι
οποίες αποκάλυψαν για λίγο τους τοίχους, που σύντομα καλύφθηκαν ξανά με μεγάλες
πλάκες.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 η Αγία Σοφία
έπαψε να είναι τζαμί και από το 1935 λειτουργεί σαν μουσείο. Τα τελευταία
χρόνια άρχισαν να γίνονται συστηματικές εργασίες αποκατάστασης, αφού το κτίριο,
μαζί με άλλα σημαντικά μνημεία της πόλης ονομάστηκε μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς από την ΟΥΝΕΣΚΟ
(1985). Ο κύριος ναός έχει μήκος 77μ. πλάτος 71μ. και ύψος , μαζί με το τρούλο,
54μ. Η εσωτερική επιφάνεια έχει εμβαδόν 7.000 τμ. και είναι χωρητικότητας 23.000
ατόμων.
Ο τρούλος, ο οποίος
έχει διάμετρο 33μ. Στηρίζεται σε τέσσερα μεγάλα τόξα τα οποία με τη σειρά τους
έχουν στήριγμα σε ισάριθμους πεσσούς. Κάτω από τα δύο πλάγια τόξα υπάρχουν
διώροφες κιονοστοιχίες και πάνω σε αυτές ένα τύμπανο διάτρητο από μεγάλα
παράθυρα. Στα Ανατολικά και Δυτικά υπάρχουν δύο μεγάλα ημιθόλια και πίσω από το
καθένα τρία μικρότερα. Στις κόγχες που σχηματίζονται πίσω από τα στοά, επίσης
διώροφη, πλαισιώνει το σύνολο. Στα Δυτικά βρίσκονται δύο νάρθηκες, οι οποίοι
καλύπτονται με σταυροθόλια και οδηγούν στον κυρίως ναό. Ο τρούλος έχει στη βάση του 40 παράθυρα τα
οποία, μαζί με τα υπόλοιπα 140, επιτρέπουν στο φώς να εισέρχεται με τέτοιο
τρόπο ώστε να δίνει την εντύπωση ότι αιωρείται δημιουργώντας μια αίσθηση εξαΰλωσης
και έλλειψης βαρύτητας.
Στην Αγία Σοφία
στέφονταν και οι Αυτοκράτορες.
Κατερίνα
Κουτρουμπάκη
3ο
Γυμνάσιο Χορτιάτη
Πηγές:
Εγκυκλοπαίδειες
Αγία
Σοφία Κωνσταντινούπολης
Αγία Σοφία - Μηχανή του
Χρόνου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου