ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ

Τετάρτη 15 Μαΐου 2019

ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ

Ο ναός της Αγίας Σοφίας είναι ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της σύγχρονης ιστορίας αλλά και ένα από τα κορυφαία σύμβολα της Ορθοδοξίας, το οποίο έχει ξεχωριστή θέση στην καρδιά των ελλήνων. Η Αγία Σοφία βρίσκεται στην Κωνσταντινούπολη και από το 537 μέχρι το 1453 λειτουργούσε ως ορθόδοξος καθεδρικός ναός της πόλης, με εξαίρεση την περίοδο 1204-1261, κατά την οποία ήταν ρωμαιοκαθολικός ναός. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης μετατράπηκε σε ισλαμικό τέμενος, ενώ το 1934 λειτούργησε ως μουσειακός χώρος.

Ο πρώτος ναός της Αγία Σοφίας θεμελιώθηκε από το Μεγάλο Κωνσταντίνο το 330 μ.Χ., όταν μετέφερε στην Πόλη την πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Αυτός ο ναός που ολοκληρώθηκε μετά το θάνατο του αυτοκράτορα, καταστράφηκε δύο φορές στα χρόνια που ακολούθησαν.

Ο επιβλητικός ναός χτίστηκε στα χρόνια του αυτοκράτορα Ιουστινιανού μεταξύ 532 και 537 μ.Χ. Τα εγκαίνια έγιναν στις 27 Δεκεμβρίου 537 από τον Ιουστινιανό ο οποίος σύμφωνα με το θρύλο αναφώνησε: «Νενίκηκά σε Σολομών», εννοώντας ότι η Αγία Σοφία ξεπερνούσε σε κάλλος και μεγαλοπρέπεια το Ναό του Σολομώντα στην Ιερουσαλήμ.

Ο ναός είναι χτισμένος σε ρυθμό βασιλικής με τρούλο και υπεύθυνοι για το σχεδιασμό υπήρξαν οι αρχιτέκτονες Ισίδωρος από τη Μίλητο και Ανθέμιος από τις Τράλλεις. Ο κυρίως χώρος του κτίσματος έχει σχήμα κύβου, ενώ τέσσερις τεράστιοι πεσσοί (τετράγωνοι στύλοι), που απέχουν μεταξύ τους 30 μέτρα, στηρίζουν τα τέσσερα μεγάλα τόξα πάνω στα οποία εδράζεται ο επιβλητικός τρούλος, διαμέτρου 31 μέτρων, ο οποίος δίνει την εντύπωση ότι αιωρείται στο κενό, εξαιτίας των παραθύρων που βρίσκονται γύρω από τη βάση του.

Ο Ναός αυτός αποτελεί ένα σημείο αναφοράς στους ορθόδοξους με πολλούς μύθους και θρύλους που έχουν πλεχτεί γύρω του και μεταφέρονται από γενιά σε γενιά.

Για παράδειγμα, πρόσφατα συντηρητές αποκάλυψαν έναν από τους τέσσερεις αγγέλους - Σεραφείμ - ζωγραφισμένους στον θόλο του ναού, με τον κόσμο να λέει πως πρόκειται για ένα «σημάδι», ένα προμήνυμα με προεκτάσεις, που όπως ερμήνευσαν κάποιοι, ίσως να σημαίνει την διάσπαση της Τουρκίας.

Επίσης, άλλο ένα «θαύμα» του ναού, είναι οι σταυροί που εμφανίζονται σε αυτόν, καθώς στην οροφή του διαθέτει τον Σταυρό του Αγίου Αντρέα, αλλά και τον «Σταυρό του Ιουστινιανού», που πρόκειται για ένα κειμήλιο από την Αίγυπτο με τρομακτική δύναμη, που όμως μέχρι και σήμερα κανείς δεν γνωρίζει που ακριβώς μέσα στην Αγία Σοφία βρίσκεται.

Ακόμα, το 2009, δύτες εξερεύνησαν τα θεμέλια της Αγίας Σοφίας, στα οποία υπάρχουν δύο στοές γεμάτες νερό και οι οποίες σύμφωνα με τους θρύλους, υποτίθεται πως επεκτάθηκαν από τους Οθωμανούς, ώστε να επιτρέπεται μέσω αυτών να πηγαίνουν οι Σουλτάνοι στο ναό, που τότε είχε μετατραπεί σε τζαμί, ώστε να προσευχηθούν.

Τέλος, ένας από τους πιο γνωστούς θρύλους του μεγαλόπρεπου ναού, είναι εκείνος της μέλισσα, κατά τον οποίο, μια Κυριακή, μετά την καθιερωμένη λειτουργία, ο Αυτοκράτορας πήγε πρώτος να παραλάβει το αντίδωρο από τον παπά, όμως του έφυγε από τα χέρια με αποτέλεσμα να πέσει κάτω, ενώ λίγο αργότερα, μια μέλισσα φτερούγιζε προς το παράθυρο, κρατώντας το αντίδωρο. Τότε ο Ιουστινιανός πρόσταξε όσους είχαν μελίσσια να τα ανοίξουν για να ψάξουν το αντίδωρο, μαζί τα άνοιξε και ο πρωτομάστορας, ο οποίος έκπληκτος βρήκε έναν θαυμάσιο ναό, με το αντίδωρο που είχε πάρει η μέλισσα να βρίσκεται στην Αγία Τράπεζα του. Έτσι η Αγία Σοφία πήρε τη μορφή που όλοι γνωρίζουμε, κατά αυτόν τον θρύλο.

Τα ψηφιδωτά και οι τοιχογραφίες της Αγίας Σοφίας είχαν καλυφτεί με σοβά την περίοδο της άλωσης της Κωνσταντινούπολης, γεγονός που ευνόησε την καλύτερη συντήρησή τους. Όμως παρόλο που καλύφτηκαν με περίπου δυο δάκτυλα άσβεστη, οι σταυροί και τα χριστιανικά σύμβολα φαίνονται. Τα μωσαϊκά παρέμεναν ακάλυπτα μέχρι το 1847,όπως γίνεται φανερό από μαρτυρίες περιηγητών που είδαν εικόνες ψηφιδωτών, άλλες ευδιάκριτες και άλλες αμυδρά ορατές. Οι Τούρκοι, αντί να μετακινήσουν τα μοναδικής ομορφιάς μωσαϊκά, τα κάλυψαν με μέταλλο και γύψο.

Τέλος, κατά πολλούς αυτός ο ναός είναι ο σημαντικότερος όλων των εποχών και τόπων αλλά και μέγα αριστούργημα της Χριστιανικής αρχιτεκτονικής, στον οποίο επισκέπτες πηγαίνουν καθημερινά για να δουν αυτό το μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.